Donda Kanye'ego Westa jest dostępna w streamingach ledwo ponad dobę. Na podsumowania przyjdzie jeszcze czas, bo nikt nie może być pewien, czy Ye nie wywróci jeszcze tego materiału do góry nogami. Tak czy inaczej: dzielimy się naszymi odczuciami na gorąco.
O, i jednak jest. Tak można podsumować reakcję na pojawienie się w serwisach streamingowych Dondy - dziesiątego studyjnego albumu Kanye'ego Westa. Już od sześciu lat powinniśmy być przyzwyczajeni do tego, że żadna z płyt tego jegomościa nie może się ukazać w normalnych okolicznościach.
The Life of Pablo najpierw wielokrotnie zmieniało tytuł. Wersja zaprezentowana na publicznym odsłuchu okazała się daleka od produktu, który dostaliśmy kilka dobrych dni później. West dodał jeszcze jeden bonusowy kawałek oraz mocno gmerał przy miksie całości. Ye z 2018 roku wyszło prawie planowo. Ale nawet kilkunastogodzinna zabawa w kotka i myszkę wprawiała fanów w irytację. Yandhi zamieniło się w Jesus is King i miało ukazać się we wrześniu 2019 roku. Ostatecznie musieliśmy poczekać do końcówki października. Czy dziwi, że perypetie związane z dropem Dondy były podobne? Nie, w ogóle. Najwyżej zwyczajnie irytuje i każe wątpić w czystość intencji Kanye'ego, który nauczył się w ten sposób kraść czas antenowy i nagłówki wszystkich serwisów okołomuzycznych. W tym tego.
Sierpień był więc miesiącem Dondy. Trzy publiczne odsłuchy materiału (pierwszy z nich odbył się jeszcze w lipcu). Pokazywany w 23 lokalizacjach na świecie stream (w tym także w newonce.barze), który Kanye w dużej części przespał. I tak, w niedzielę handlową, 29 sierpnia - dzień odpoczynku - najnowszy longplay Westa ujrzał światło dzienne, gdy w Polsce wiele rodzin kończyło obiad. Wprawdzie początkowo brakowało jednego z tracków (Jail pt 2), ale można było odsłuchać całość. Jak miało się wystarczająco dużo czasu. Bo Donda, w tej chwili już z brakującym wcześniej utworem, to 29 indeksów i 109 minut muzyki. Zdecydowanie najdłuższy materiał w całej karierze Prezydenta Republiki Swojego Ego z Chi-City. Ale spokojnie, to nie niemal dwie godziny gadania Westa. Gości jest tu w bród i ciężko wymienić wszystkich. Jay-Z, The Weeknd, Travis Scott, Young Thug, Playboi Carti, Kid Cudi, Pop Smoke, Jay Electronica, Lil Yachty, Westside Gunn oraz… DaBaby, Chris Brown i Marilyn Manson? W kontekście ostatniego tria: powiedzieć, że to kontrowersyjna decyzja to nie powiedzieć nic.
Oczywiście to nie koniec. West twierdzi, że Universal opublikował album bez jego zgody. Czy to znaczy, że czekają nas update’y pojedynczych kawałków lub nawet całości? Nie zdziwimy się, jeśli od napisania tego wstępu do przyjścia wszystkich głosów naszych redaktorów i redaktorek, Donda ukaże się w formie drum’n’bassowych remiksów. A potem znowu zniknie i pojawi się z zupełnie inną tracklistą. Tu wszystko jest możliwe. Wstępnie oceniamy to, co dostaliśmy i usłyszeliśmy. Podobnie jak u Kanye'ego, potraktujemy to jako część procesu. Na całościowe podsumowania jeszcze przyjdzie czas. Oto, co mamy kolektywnie do powiedzenia w sprawie Dondy.
Klementyna Szczuka
Czy wobec Kanye’ego Westa powinniśmy mieć jeszcze jakieś oczekiwania? Dla muzyki i kultury zrobił tak dużo, że gdyby w tym momencie zakończył karierę i usunął się w cień… nic by się nie stało. Ale z chaosu, który od roku panował wokół premiery dziesiątego albumu Ye, w końcu wyłoniła się Donda. Wyraz głębokiego żalu oraz wdzięczności Jezusowi Chrystusowi. Kryjący się za czarną, jednolitą okładką, wielki hołd złożony matce Westa, który biorąc pod uwagę biografię artysty, był mu zwyczajnie potrzebny.
Dwugodzinny materiał w dzisiejszych realiach nie ma prawa się bronić. O ile jego długości nie usprawiedliwia dobrze zrealizowany koncept - change my mind. Donda jest przytłaczająca. Nawet odejmując cztery ostatnie kawałki, będące alternatywnymi wersjami wcześniejszych utworów, to wciąż półtorej godziny muzyki. Słuchając jej, z jednej strony wydaje się, że ma się do czynienia z czymś wielkim. Z drugiej natomiast - nie do końca przekonującym. Pojawia się wrażenie, że te uduchowione, pełne patosu kompozycje to po prostu przerost formy nad treścią i budowany miesiącami hype. Utwory na Dondzie są bardziej eksperymentalne niż na Jesus Is King, ale w kontekście brzmienia ciężko mówić tu o progresie artystycznym czy w ogóle większej zmianie. Można za to doszukiwać się zabiegów, które Kanye na różnych etapach swojej kariery już stosował. Przykłady? Outro Jail przypominające trip-hopowe, oderwane od całości, końcówki wybranych utworów z Late Registration; mrok Yeezusa; trapowe i wokalne rozwiązania z The Life of Pablo; rozmach My Beautiful Dark Twisted Fantasy. I, czego należało się spodziewać, organy i chór Sunday Service.
Mimo to numery na Dondzie płyną bardzo fajnie. Po wypowiedzianym w Donda Chant, dokładnie sześćdziesiąt razy, imieniu matki – co zresztą można odczytywać na różne sposoby – Jail brzmi spektakularnie, jakby przygotowywało nas na coś epickiego. Zwrotka Jaya-Z w tym samym kawałku jest elegancka. I symboliczna. To wielki i piękny powrót. W ogóle większość utworów, z których składa się Donda, jest rozbudowana. Ma nieregularną i otwartą kompozycję. Całość może się przez to wydawać zbyt spójna, ale z 27 utworów szybko wyłaniają się te najjaśniejsze: Off the Grid jako niezaprzeczalny banger, podobnie Hurricane. Wyróżnia się Jonah dzięki refrenowi Vory’ego oraz Believe What I Say na samplu z Doo Woop (That Thing), czyli klasyku Lauryn Hill. Osobiście wskazałabym też Remote Control, w którym Young Thug wypada bardzo naturalnie oraz Heaven and Hell (Let it grrat, let it grrat, grrat!). Poza dużą liczbą gości, których sens można czasem kwestionować, najważniejszą częścią albumu jest obecność Dondy West. Kanye wplata fragmenty jej wystąpień. Najpierw w Praise God recytuje ona wiersz poetki Gwendolyn Brooks, później – w tytułowym kawałku – mówi o twórczości swojego syna. Swoją drogą wykład został zarejestrowany kilka tygodni przed jej śmiercią.
And why Kanye ain’t scared? Ye wypuścił Dondę po serii skandali, załamaniu nerwowym i rozwodzie z Kim Kardashian, z którą obecnie naprawia relację - to zresztą również ważny wątek na samym albumie. Podobnie jak w przypadku długości, niektóre zabiegi na Dondzie wydają się nie tyle niezrozumiałe, co zbędne. Jak Tell The Vision – fragment kawałka, który ostatecznie pod tym samym tytułem trafił niedawno na drugi pośmiertny album Pop Smoke’a. Jeśli Kanye West ma coś jeszcze wnieść do muzyki popularnej, to premiery na skalę wielkich wydarzeń kulturowych i duchowość.