Michał Winiarczyk

Najlepsza koszykarska liga świata przez ostatnie kilkanaście lat przeszła sporą rewolucję. Dawniej znaliśmy ją jako miejsce, w którym, niczym w dżungli, liczyli się przede wszystkim najsilniejsi, a byli to przeważnie środkowi i silni skrzydłowi. Jeśli sami nie odgrywali roli gwiazd organizacji, to byli niezbędni, aby ich koledzy na obwodzie mogli świecić swoim blaskiem.

Z czasem nastąpiła ewolucja, a może rewolucja, za którą w głównej mierze obwinia się Golden State Warriors. Obwinia, bo dla wielu fanów spod znaku „kiedyś to było” koszykówka z mnóstwem rzutów za trzy punkty jest nudna. Akcje są coraz szybsze, za to mniej jest tradycyjnej walki pod koszem. Nowy porządek stał się katalizatorem zmian dla nowych wysokich koszykarzy wchodzących do ligi.

W 2011 roku głośno było o teorii dziennikarza Sport Illustrated, według którego każdy „7-footer” (mężczyzna o wzroście minimum 213 centymetrów) ma siedemnaście procent szans na grę w NBA. Mało jest w tym prawdy, ale jeśli przyjrzymy się dawnym wielkoludom biegającym po amerykańsko-kanadyjskich parkietach, można dojść do wniosku, że kiedyś wzrost dla niektórych był jedyną przepustką do kariery.

Dziś nawet od wysokiego oczekuje się przynajmniej przeciętnej kreatywności w rozegraniu i dobrego rzutu z dystansu. Widok centra rzucającego za trzy nikogo nie dziwi. Co więcej, to środkowy, Karl-Anthony Towns został zwycięzcą ostatniego konkursu trójek podczas All-Star Weekend. W nowych zasadach gry doskonale odnajduje się trzech wielkich chłopców – Giannis Antetokounmpo, Nikola Jokić i Joel Embiid.

Nagrodę dla MVP odebrał Serb. Już od jakiegoś czasu mówiło się, że to on najpewniej sięgnie po zwycięstwo. NBA MVP Award Tracker (stworzony przez portal „Basketball Reference”) dawał mu najwięcej szans – 43,5 procent. Każdy z trójki prezentuje rewelacyjne liczby. Gdyby taką formę prezentował jeden z nich, cała liga mówiłaby tylko o nim. Sęk w tym, że w pojedynczym sezonie trzech gości postanowiło zaprezentować się fenomenalnie.

Można byłoby porównać każdą statystykę pojedynczo, lecz w NBA istnieje Player Efficiency Rating – wskaźnik, pozwalający na zebranie wszystkich statystyk w jednej liczbie. Wzór stworzony przez analityka ESPN, Johna Hollingera, uwzględnia zarówno pozytywne osiągnięcia (takie jak na przykład punkty, zbiórki, przechwyty itp.), jak i negatywne (niecelne rzuty czy faule). Za średni wynik przyjmuje się liczbę na poziomie 15. Choć PER istnieje od nieco ponad dwudziestu lat, to dzięki archiwom można obliczyć wskaźnik graczy z dawnych lat prawie dokładnie, bo do 1973 roku nie odnotowywano bloków i przechwytów.

Przez lata palmę pierwszeństwa w rankingu PER, jeśli chodzi o pojedynczy sezon, dzierżył Wilt Chamberlain. Jedna z legend NBA w sezonie 1961/62 notowała statystyki na poziomie 50,4 punktów i 25,7 zbiórek na mecz. Horrendalnie wielkie liczby przeniesione do wzoru PER dały wynik 32,85. Nikt przez lata nie potrafił się zbliżyć do tego poziomu. Co więcej, dwa kolejne najlepsze wyniki Wilta nadal plasują się w pierwszej dziesiątce (31,82 z sezonu 1962/63 oraz 31,63 z sezonu 1963/64).

Do 2020 roku jedynymi koszykarzami, którzy potrafili przebić najgorszy z podanych rezultatów wielkiego centra byli Michael Jordan (1987/88) i LeBron James (2008/09). Zmienił to Antetokounmpo, który w pandemicznych rozgrywkach świetną formą zapracował na wynik 31,86, plasujący go na drugim miejscu w tabeli wszech czasów.

Podane liczby wydają się być z kosmosu. Tym bardziej dziwić może sytuacja z tego sezonu. Koszykarz Milwaukee Bucks poprawił wynik w sezonie zasadniczym, uzyskując PER na poziomie 38,05 – zaledwie o 0,03 mniejszy od Chamberlaina. Nawet gdyby wyprzedził go o 0,01, to i tak nie zostałby liderem klasyfikacji wszechczasów.

W tym samym czasie jeszcze lepsze liczby kreował Jokić. „Joker” w Denver Nuggets wykreował PER na poziomie 32,85, pobijając rekord z brodą Chamberlaina. Dwóch koszykarzy w jednym sezonie uzyskuje wynik dający miejsce na podium rankingu – to brzmi zaskakująco. Dodatkowo Embiid z rezultatem 31,16 wbił się do pierwszej piętnastki. W przypadku nieobecności Greka i Serba, jego tegoroczny wynik byłby jeszcze bardziej popularny. Co dla jednego jest niefartem, dla kibiców NBA jest szczęściem.

Player Efficiency Rating to jednak statystyka dla ludzi śledzących koszykówkę. „Przeciętny zjadacz chleba” nie przywiązuje do niej zbytnio uwagi, skupiając się na pojedynczych liczbach – punktach, zbiórkach czy asystach. Dla lepszego zobrazowania porównań, warto przypomnieć dorobek całej trójki w sezonie zasadniczym 2021/22:

· Jokić – 27,1 pkt, 13,8 zb, 7,9 ast/mecz

· Antetokounmpo – 29,9 pkt, 11,6 zb, 5,8 ast/mecz

· Embiid – 30,6 pkt, 11,7 zb, 4,2 ast/mecz

Znów można napisać, że każdy z wyników jest fenomenalny, ale przez fakt, że najlepsza liga świata dostaje naraz aż trzy podobne, nie są one wystarczająco nośne. Kolejny argument przemawiający za tezą, że mamy do czynienia z nagromadzeniem historycznych stanowi fakt, że do ubiegłego sezonu współczesna NBA nie widziała ani jednego koszykarza, który przez cały sezon notowałby liczby na poziomie 27 punktów, 11 zbiórek i 4 asyst. Nagle historyczny próg przeskoczyło trzech zawodników.

Kolejną trudną granicą do pokonania było utrzymanie przez sezon zasadniczy średniej na poziomie 30 punktów i 11 zbiórek. Przez ostatnich 55 lat wyczyn udał się tylko Mosesowi Malone’owi. W sezonie 1981/82 legitymował się wynikiem 31,1 pkt i 14,8 zbiórek na mecz. 19 lat później bliski powtórzenia był Shaquille O’Neal (29,7 pkt, 13,6 zbiórek na mecz). Grający fenomenalnie „Shaq” wygrał wówczas wszystko. Jego grę z tamtego okresu wspomina się do dziś. Rezultaty obu panów sprawiły, że żaden konkurent nie mógł myśleć o zabraniu im nagrody MVP. 

W tym roku wspomniany próg przekroczył Embiid, a Antetokounmpo w ostatnim momencie znalazł się tuż pod nim. Niemniej rezultat, który w normalnym wypadku deklasowałby konkurentów, dziś pozostanie słabo zauważony. Ani Grek, ani Kameruńczyk nie otrzymali nagrody. Nie miał znaczenia fakt występów w czołowych zespołach ligi. Co więcej, center 76ers najprawdopodobniej nie załapie się do All-NBA First Team, bo szczytem hipokryzji byłoby nieumieszczenie MVP ligi – również centra Jokicia – w pierwszym składzie.

Przez ostatnie kilkanaście lat zdarzały się sytuacje, że poszukiwanie silnego skrzydłowego czy środkowego w czołówce głosowania na MVP ligi wymagało sporego wysiłku. Z najlepszej piątki sezonu 2016/17 za dużego możemy uznać Jamesa, choć "LBJ" to najczęściej niski skrzydłowy i według ekspertów nie jest uważany za rasowego „big mana”. Rok wcześniej na siódmym miejscu głosowanie zakończył Draymond Green, co stanowiło najlepszy wynik dla podkoszowego.

Aby znaleźć trójkę finalistów w głosowaniu składającą się z wielkich (fizycznie) koszykarzy, należy cofnąć się 2004 roku. Wówczas nagrodę zgarnął Kevin Garnett, a za nim znaleźli się Tim Duncan i Jermaine O’Neal. Z prawdziwą potęgą podkoszowych mieliśmy za to do czynienia w sezonie 1994/95. Wówczas w pierwszej szóstce nie znalazł się żaden obrońca czy nawet niski skrzydłowy. Robinson, Shaquille O’Neal, Malone, Ewing, Olajuwon i Barkley – każdy z nich legitymował się średnią na poziomie minimum 23 punktów i 10 zbiórek. Dopiero ósme miejsce zajął pierwszy obrońca, John Stockton. Gwoli ścisłości mowa tu o okresie, w którym Michael Jordan przebywał na pierwszej „emeryturze”.

Dominację podkoszowych zniszczyły modyfikacje regulaminu gry NBA rozpoczęte w połowie pierwszej dekady obecnego wieku. Koszykarze o charakterystyce dużych, silnych misiów stali się mało użyteczni. Potrzeba było kilkunastu lat i kolejnej generacji zawodników, by wysocy zawodnicy znów podbili ligę.

Gracze pokroju Jokicia czy Embiida nie są już tylko maszynami do zbiórek i bloków. W przypadku Serba mówimy o najlepszym play-makerze wśród centrów, którego zdolności rozgrywania akcji zawstydziłyby nie jedną „jedynkę” na parkiecie. Lider 76ers z kolei tak dopracował warsztat ofensywny, że nie ma już w ataku miejsca, w którym czułby się niekomfortowo. To on został najlepszym strzelcem sezonu zasadniczego. Embiid jest pierwszym centrem od czasów Shaqa i wspomnianego wcześniej sezonu 1999/2000, który tego dokonał. Z kolei „Greek Freak” doskonale łączy ze sobą obowiązki wielkiego koszykarza dominującego fizycznie z dyscypliną gry w obronie. Jest two-way playerem, który po rozwinięciu umiejętności strzeleckich ze średniego dystansu, wyraźnie góruje niemal nad wszystkimi.

Trójka wielkich koszykarzy wynalazła koło na nowo. Jest ono bardziej zaawansowane technicznie niż dekady temu. Dziś mało kto uznaje wybitnego centra czy silnego skrzydłowego za człowieka od brudnej roboty. Aby zostać wyróżniony do któregoś z All-NBA Team, trzeba prezentować poziom startera Meczu Gwiazd. Dawniej bywało z tym różnie. David Lee czy Andrew Bynum byli może w swoim szczycie dobrymi koszykarzami, ale od geniuszu trzymali się z daleka. Mimo tego otrzymali w trakcie kariery podobne wyróżnienia.

NBA trapi dziś kłopot bogactwa, bo Jokić, Embiid i Giannis mogliby samodzielnie swoim geniuszem podbić wiele sezonów. Zamiast tego coraz mocniej śrubują rekordy. Być może to właśnie indywidualna rywalizacja powoduje, że jesteśmy widzami spektaklów z udziałem „nowych, dużych chłopców”.

Joel Embiid i Giannis Antetokounmpo

Nikola Jokić MVP

Finały NBA 2021: Phoenix Suns vs Milwaukee Bucks. Giannis Antetokounmpo

Od czasów Tima Duncana i Kevina Garnetta NBA nie widziała zbyt wielu dużych koszykarzy cieszących się z nagrody MVP sezonu zasadniczego. Do wyjątków możemy zaliczyć Dirka Nowitzkiego, ewentualnie LeBrona Jamesa. W ostatnich latach za sprawą Giannisa Antetokounmpo i Nikoli Jokicia widok podkoszowych z najważniejszym wyróżnieniem indywidualnym spowszedniał. Patrząc na obecne rozgrywki, dwóch ostatnich laureatów wraz z Joelem Embiidem zabetonowali rywalizację sprawiając, że obrońcy znów schodzą na dalszy plan.

Powrót do lekko zmienionej przeszłości. Wielcy chłopcy znów podbijają NBA

Od czasów Tima Duncana i Kevina Garnetta NBA nie widziała zbyt wielu dużych koszykarzy cieszących się z nagrody MVP sezonu zasadniczego. Do wyjątków możemy zaliczyć Dirka Nowitzkiego, ewentualnie, na upartego, LeBrona Jamesa. W ostatnich latach za sprawą Giannisa Antetokounmpo i Nikoli Jokicia widok podkoszowych z najważniejszym wyróżnieniem indywidualnym spowszedniał. Patrząc na obecne rozgrywki, dwóch ostatnich laureatów wraz z Joelem Embiidem zabetonowało rywalizację, sprawiając, że obrońcy znów schodzą na dalszy plan.

Powrót do lekko zmienionej przeszłości. Wielcy chłopcy znów podbijają NBA

Podziel się lub zapisz

Komentarze 0

Polecane